Aydınlatma Seviyesi Ölçümü
AYDINLATMA SEVİYESİ ÖLÇÜMÜ VE RAPORLANMASI
İNKA Enerji Test-Ölçüm Merkezi olarak, EMO tarafından sertifikalandırılmış SMM Belgeli mühendislerimizle ve TÜRKAK akrediteli cihazlarımızla ölçümlerimiz yapılıp, raporlanmaktadır.
Aydınlatma
Çalışanların sağlığının korunması için gerekli uygun fiziksel koşulların başında aydınlatma gelmektedir. Yetersiz ve uygun olmayan aydınlatma, iş verimini etkilemekte, yorgunluğa neden olmakta ve en önemlisi iş kazası olasılığını artırmaktadır.
Aydınlatma; gözü yormamalı, kamaşma yapmamalı, aydınlatılacak ortam için doğru renkte ve doğru miktarda seçilmiş olmalıdır.
İlgili Yasa ve Yönetmelikler
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca 17.07.2013 tarih ve 28710 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “İşyeri, Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemleri”ne ilişkin yönetmeliğe göre;
Madde 5 – (1) İşveren, çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak için ;
a) Ek – 1’de belirtilen asgari sağlık ve güvenlik şartlarını yerine getirir.
b) İşyeri, bina ve eklentilerinde yeterli aydınlatma ve konfor şartlarını sağlar.
Aydınlatma Tanımları
Işık: Göze etki eden özel bir enerji şekli olup dalga veya foton şeklinde yayıldığı kabul edilir. Elektromağnetik dalgalar dalga uzunluklarına göre sıralanacak olursa, elektromağnetik spektrum (tayf) elde edilir. Bu tayfın 380nm ile 780nm dalga uzunluklu kısmı, ışık olarak adlandırılan bölgedir.
Işık Akısı (Φ), Birimi: Lümen (lm): Işık kaynağından çıkan ve normal gözün görmesine ait spektral duyarlık eğrisine göre değerlendirilen enerji akısına denir.
Işık Şiddeti (I), Iα= Φ/Ω, Birimi: Candela (cd): Noktasal ışık kaynakları için tanımlanır ve doğrultuya bağlı bir büyüklüktür. Noktasal bir ışık kaynağının herhangi bir α doğrultusundaki ışık şiddeti, bu doğrultuyu içine alan bir uzay açıdan çıkan ışık akısının bu uzay açıya bölümüdür.
Aydınlık Düzeyi (E), E=Φ/s, Birimi: Lüks (lx): Birim yüzeye düşen ışık akısı miktarıdır.
Parıltı (L), L_α=I_α/S_n, Birimi: cd/m²: Aydınlatma kaynaklarından veya ışık yayan bir yüzeyden göze gelen ışık şiddeti miktarıdır.
Kamaşma: Sağlam bir gözün dış etkilerle, geçici olarak etrafındaki cisimleri göremez hale gelmesine kamaşma denir. Görüş alanı içindeki bütün ışık kaynakları kamaşmaya neden olur.
Renk Sıcaklığı , Birimi: Kelvin (°K): Bir cismin gerçek sıcaklığı yerine renk sıcaklığı adı verilen bir sıcaklık konduğu zaman, o sıcaklıktaki siyah cisim gibi ışık yaydığı sıcaklığa renk sıcaklığı denir.
Işık kaynakları ışık rengi bakımından üç gruba ayrılır.
| Renk sıcaklığı (°K) |
Işık rengi |
| <3300 |
Sıcak (kırmızımsı beyaz) |
| 3300 - 5300 |
Orta sıcak (beyaz) |
| >5300 |
Soğuk (mavimsi beyaz) |
Renksel geriverim endeksi (Ra): Işık kaynaklarının aydınlattıkları cisimlerin renklerini ayırt ettirebilme özelliklerine renksel geriverim endeksi denir.
| DIN 5035 Normuna göre kategoriler |
Renksel geriverim |
| 1A |
90 - 100 |
| 1B |
80 - 90 |
| 2A |
70 - 80 |
| 2B |
60 - 70 |
| 3 |
70 - 80 |
| 4 |
20 - 40 |
Armatür Verimi (η_arm): Armatürden çıkan toplam ışık akısının armatürün içindeki lambaların toplam ışık akısına oranıdır.
Etkinlik Faktörü (e), Birimi: lm/W: Bir ışık kaynağından çıkan toplam ışık akısının kaynağın gücüne oranıdır.
Aydınlatmanın Ölçümü
Işığın ölçülmesine fotometri denir. Aydınlatma şiddeti ışık kaynağı ya da ışık yayan kürenin gücünü tanımlar.
Varsayılan bir kürenin merkezine yerleştirilmiş 1 mum şiddetindeki kaynak, 1 radyanlık yüzeye, 1 lümen şiddetinde ışık akısı yayar, kürenin 1 m² yüzeyinde 1 lüks (lx) ‘lük aydınlanma olur.
Gereğinden fazla aydınlatma, çok aşırı değerlere ulaşmadıkça maliyeti dışında sakıncası olmamaktadır. Ancak parlama ve yansımalara yol açmamalı, istenilen nitelikte ve tekniğine uygun olmalıdır.
Bu nedenle aydınlığın niceliğiyle ilgili gereksinimler, alt sınırlarla belirlenmekte ve çizelgelerde ya minimum değerler ya da minimum yeterli olmak üzere iki değer verilmektedir.
Biz ölçümlerimizde, EN 12464-1:2011 standardında verilen en az aydınlık düzeyleri tablosunu baz almaktayız.
Kötü Aydınlatma
Yetersiz aydınlatma, parlama, uygun olmayan renk karşıtlığı (kötü renksel geriverim endeksi), ışığın kötü dağılması ve ışığın titremesi kötü aydınlatmanın en önemli nedenleridir. Kötü aydınlatma güvenliği tehlikeye düşürür, gözlerin zorlanmasına, yanma vb gibi belirtilerin ortaya çıkmasına neden olur.
Uygun olmayan yetersiz aydınlatma ile gözlerde uzun süre uyum çabası nedeniyle ortaya çıkan sorunlar şunlardır;
• Görme bulanıklığı,
• Gözlerde yorgunluk,
• Kaşıntı, kızarıklık, yanma ve diğer tahriş belirtileri,
• Göz yaşarması, göz kuruması,
• Gözlerin uyum yeteneğinin azalması,
• Renk tersinimleri,
• Baş ağrısı.
İyi Bir Aydınlatmanın Temel İlkeleri
• Aydınlatma düzeyi yeterli olmalıdır.
• Kullanılan ışığın niteliği uygun olmalıdır.
• Aydınlatma tek düze olmalıdır. (Tüm çalışma alanında aynı seviyede)
• Aydınlatma sabit olmalıdır.
• Aydınlatma göz kamaşmasına neden olmamalıdır.
• Çalışılan yüzeylere düşen gölgelerden kaçınılmalıdır.